Iquedé – Dupade u guedé uaté

Jnani Bajade Anguretigade

(Los nombres están en cursiva)

 Iquedé chatata Sopa uruode uje uté chatata dai o quigode ome re nanique:

Chojninga: Sopa uje chĩ́care. “Sopa dai yu, yĩcarai. Sopa dai yu,” chojninga. “Sopa, ga ca barúrique ca gajnaréngaja ua to,” chojninga. “Dupade déji yoquibai,” chojninga. “Ga u yocuruode,” chojninga. “A achaga cucha gajnarétique aja baquei,” chojninga, “a chicha cucha gajnarétique aja baquei te jne,” chojninga. “Jé a chicha cucha omone iji baquéode,” chojninga, “ujetiga abaque.”

“Ca barúrique gajnaréngaja ua,” chojninga. “Ca ẽ́care pitoringai tome ua. Gusu jeta barúrigo omone ua,” chojninga. “Dupade u yocuruode,” chojninga. “Déji yoquibai,” chojninga yocai casicaite.

Yai chingome yu uje jnani bajade ore jos etí Dupade u guedé:

Jnani bajade ore chojninga: “Dupade u guedé uaté,” chojninga. Mu chiese Dupade u guedé ome yocai casicaite. Chiese u guedé. Chojninga: “Ca achaga ua aja cucha gajnarétique jetiga cucha urõsótique chujé ua. Gusu jeta barúrigo omone ua ga a ca cuchárique chosi ti iji ua,” chojninga. “Ca acha cucha gajnarétique iji baquénique, cucha sijnátique. Gusu jeta barúrigo omone ua ga a ca cuchárique chosi ti iji ua,” chojninga. “Gusu jeta acha bacuegode cucha aja baquei. Cutepéode u. Dotipéode ore, ga acha baquéode ga a chicha baquei,” chi chojninga, yocai casicaite.

Que chirajarase cuchárique to nanique, Dupade adode. Mu cáma chududipise to nanique. Chugúji ga chacãra Dupade aja cuchade. Chi yoquedópasa, ga chugúji ga chacãra aja Dupade. Chi Étacorone yoquedópasa. Chacãrája, ore chugúji. Ta tibidi nanique ga – ẽjé.

Yai chingome yu yocayode jnani bajácho ore isocáringome uje ore tibidi Dupade nanique:

Ore tibidi Dupade ga jé chicha cuchade iji ore iquéode to uje ore chutáji to. Ẽjé. Tangári uje chicha cuchade iji daquéode. Chi tibidi ga chi – ẽjé. Ore tibidipísi. Ore tibidipísi ga pijnapíso.

Que ore catecã́ri to uje ore pijnapíso uje ore tibidi ga chicha anire, tajique, paroco, paoi. Paoi u uje yuchígoi nanique iji móntedie. Chi chichai iji iquei tenga dacódejna. Ga chi chica dachiédode iji. Uje chi Dupade chisi ome paoi tome. Uje chi uchiédode ga chachopise ga jé chi tibidi Dupade ga chicha paoi taja iquei. Ga chi chicai erámi pao, dachiédode iji.

Chi tibidápoi rĩ, tibidi sibíjnai. Ga chi guéode urásu ore ojninga mu a ca chiraja ga chicha caratai taja iquei. Ore chujé caratai ga chisiome caratai  ga chujé. Uje chicha cuchade iji iquéode to uje tibidi nanique.

Íquede  chatata uje jnani bajade que ore chiraja uje Dupade u uje déji yoquibai:

Mu que chiraja uje Dupade déji yoquibai. A changuretaráse to, yocai casicaite, jetiga e chudute to nanique iji uacacajnaquéode. Uje que changureta nanique. Ẽjé. Changureta ga catecã́ri ome dejnaréngone uje chejna iquei. Ẽjé. Catecã́ri ome. Que changureta to iji móntedie nanique. A changureta to jeta e chudute to nanique, ujnomei.

Íquede  chatata uje chi jnani bajade ore changureta uje ayoréode ore gãrapíode u cuchisode:

Tími, chi ayoréode chi yocãrapíode chi jec u cuchisode udore iji erámi to nanique ome jnani bajade. Ẽjé. Cuchiso ponáyone. Chi yocãrapíode u to ome jnacare bajade. Mu que ore chiraja gu. Chiese yocãrapíode cuchiso  ponáyone iji erámi to iji uté, jnacare bajade. Ẽjé. Cuchisode jnese. Chiese yocãrapíode jé u to ome jnacare bajade.

Íquede  chatata uje chiese cucha pibosode ipesungore u cabayui nanique:

Chi cabayui jno ayorérique údi, ome jnacare bajade. Chi choru to iji duruñeque. Ga chi jé chisi cucha pibosode iji erámone. Chi chijnoque ayoré. Ga chi chisi cucha pibosode iji  erámone to. A chi chaguhei chejna ga chi chisíome cutepéode ome. Chi chisi  cuterĩ to. Chi aquesucade iji. Ga chi chipese. Cabayui chi chojninga: “Ũrénga ajidape unerai te jõ.” Ga chi cachi chijnime ajidábia ducúpie ga chi chaji ne. Chi chijnime udojo iji darúdode.

Cabayui, dajusui chi chojninga: “Déji de, ajidábia. Be, apese jne,” chi chojninga. “Ũré a jnutai unejaque u jõ.” Ga chi chisíome, chi chijnime jnutai ducúpiedie iji udojo darúdode. Chi chisíome doidi ayoré. Chi chijnoque ayoré iji ta. Chorẽ́i iji tõ, doidi ayoré gotique. Chi chipese.

Chi iyajmácho enga a chi chaguhei chejna. Chi chojninga: “Urénga, cutéjnai a u. Cutejnai guesi. Yipese jõ.” Chi chojninga: “Ja cutéjnai déji de,” chi chojninga. Chi chijnime cutejna iji udojo. Ducupiedie chi chaji de. Ga chicháji ga chipese. Uje chi idája udore, ucode.

A chaguhei chejna ga chi chisíome dabosode ome cuchádiji erámone. Chi cutepéode garani tu to, cabayui. Chi cutepéode garani tu to. Ome jnacare bajade jnupiedie. Chi jé chijna cucha pibosode udore guesi jnese. Mu chi diapo údi jne rĩ. Uje chi iyajmánguiji erámone. Ga jé chorásu udore to uacajúdode ome Dupade adode. Chi diapo údi jne rĩ. Ẽjé, iji tonuñeque. Chi ore cha dangoroné ome urasade mu chi diapo údi rĩ, urása.

Ga chi cutepéode chi garanone to udojo. Jnacare bajade jnupiedie. Jé adi to uje chi jnacare bajade chi ore u bequerane to ome pocaningane iji yoquiquic ujáidie.

 Iquidé – Puesto Paz, Bolivia – abril de 1976
Timoteo Wyma churúsãre Íquedé atatagode udojo nanique