Manuélné – Sijnaque Dachagaidé enga cachi yuque ayoréode

Dachagaidé chi jnani bajaque ninique:

Chi Dachagaidé chujé ayoréode uñai. Tõria. Tibáguirási ore idai uñai mu ore chise ñane iji dajeque pajei ga chãra re iji dusai, uje ore chuchi. Tibidi dei ayoré, mu que yimo írique. Chi ore chaji ti iji dajei, uñane. Chi chojninga: “Boji te. Yangácoi ñane ojñáringo.”

Mu chi tibidi iji ti mu jĩrique chujé nanique. Sijnanque ga cachi yuc ore, ayoréode. Chi chijóchame dei, tagadeque. Chicháji pidode aja gai, odé, ga cho jnumone ujetiga ca cho ayorérique ódedie.

Uté uje ayoré chujé jé tibáguirási nero mu chóna ore yui uje Dachagaidé chujé. Chi acoté chiraja. E jiei dirode ga chiraja. Chi chajire guedé aja jnumone jeta di abai, mu que di. Ore chujé gu. Mu jnacarode qué ore déji bujai, dasoránique. Que yimo jeta guedosíode gadioc, jeta sequeré chojmára jeta ore chiraja. Diyajmácho gu. Chi ore daté po uje ore di ga ore chiraja uje Dachagaidé jõcaratáguebéi u uje chujé dai. Jnacarode ore di iji bujai ga ore chiraja uje Dachagaidé jõcaratáguebei u uje chujé dai.

Jnacarode ore di iji bujai dasorane ga ore chucué dai. Mu ore chopise dai casica uje ore abujadie yorícojna uje umare. Ore peropíse dai. Ore daté chojninga: “Aguitóyo. Yijnájoi uacai casé. Dachagaidé jõcaratáguebei a chujé.”

Chi que ore mo iji dejai go, jnacarode. Ore jnusi dai uje ore jnusina gu. Ujnacari urẽjai chojningame ujnacari ugarómi: “Abágui ta ore idai uñai. Yibágui ta ore idáyode, yocai casé qui. A uñeque chujé,” chojninga.

Chi ore jno. Uñai chicai ti. Uñai chicai te. Ore chajuque uñane dajei ome ore idáyode.

Mu Dachagaidé yui tu uje acotei cus. 

(Manuélné cho quique: Acotei ujnacarode. Jeta acotei mu jnani bajade ore chojningame jnacarode “yacotei.” Cho ujetiga ore abai ore. Étacõre ore acotéode Dosapéode. Que ore iguiose mu ore cho dacotéji ore uje que ore chuseque dacotei ore gu. Uje Samáné chojningame Alíciade “Yacotei.” Étacõre Samáné, Dosapé Alíciadé. Chiquenoi yu ga Posorajane yocacotéode.)

Manuélné qué jno datatagode údi:

Ujnacari urẽjai chise ta ore idai ujaminóri. E chucué to dacotei mu e chijno uje chirota dacotei. Ga chijno poridie jeta dajei uje ore chaquesu, chaquesu uje ore chucué cuchade.

Mu e chacáji ti ore idai ejoi. Ore chase jnumi ome dai ode. Que ore jno dádi. “A yiji dirome jeta ca yise yocai casé ajnoquetígo,” chojninga. Chi obiréjna áyipie. Ore pésu dáyipie ome ñane. Chicai ti mu tõrai dajei. Chicai sona. Chicai uéchai, uéchai. Chimáni dajei iji ti. Chaquesu, chaquesu, chaquesu dajei. Chajire jnumone mu íjnoc.

¡Chi chise ode! Chajire mu jnup umare aja.

“A yocai casé ode a déji sañec,” chi chojninga, “Ueradi udaque jnup umare aja. A chijóchame de gu. Dachagaidé ajéode u, a ca piquiya mu chise. Idógosi dajei,” chojninga, “A u.”

Quĩrique chuga enga paráta enga jé u. Chejnapise ejode jnumi taja ajei. Iyoi isipídode. Jno. Que chijocase. E tibágui Dachagaidé.

Di uje guedé e jno. Chi ore chojninga: “¡E di yé!”

Dajoguenie ore chojninga: “Boji te. Acai de e. Yangácoi bojñáringo.”

Tibágui ore. Ore chãrei cuguei edodie mu que tagu go uje gusu ájningarãc uje chise dai cachodi. Ájningarãque ga que tagu ãraqueguedie. Jé jogate iji ejode uje jno. Que pota jeta tac. Chejna deréjnai. Que taque go. Gusu ájningarãc iji ajei. Chojningame dajogue: “¿Átaja yocai casé jeta chise de ica ya? Yucuei tu.”

Chojninga: “Chise de ica arĩa. Mu chicapo uáguiji ta ica.”

Dajogue uña chojninga: “Yimo Dachagaidé. Chijína aja dajei ica. A chujé.”

Chi ca chatata go, Dachagaidé. Que chatata dei go. Chi ore po, dajoguenie, dai ejode. Ijoguenie chi ore po ejode.

Mu chojninga: “¡Aya! ¡Aya! Ca abóyo.”

Mu que chatata gotic. Chise cachodi mu que chatata go. Ájningarãque gu. Chi chojningame dajoguenie: “¿Dachagaidé iguíjnai déji rique? Qué yajire to,” chojninga.

“De uaiti mu ca abágui to. A chujé ua to,” chojninga.

Chojninga: “Yibágui jne.” Ga tibágui. Chi guedé e jnosi.

Chi chojningame: “Dachagaidé, e yibiágui ua gu Dijnai pijnane. Chi ajína yu. Ajnoque guebéode. Ajnoque ijnoséode.”

Chi Dachagaidé chisi ome dacoté ãraquegue ome, mu que tagu go. Ájningarãc. Chojninga: “Que yagu bacoté ãraqueguei go. Yaguinérupúsu dajei gu. Jé yáyipie jeta yĩriapo rĩ iji Dijnai.”

Dachagaidé chojninga: “Que yijína ua. Yajna ua dirome uje guedé jno.”

Jnacari chojninga: “Aguinéru. Ta pijnani to.”

Chojninga: “Yicai dirome iji durasé.”

Mu que chiraja dasocáringome to uje que pota doi. Jé moji to, mu que taque gotique. Diri uñai iji direjnímei, jé dejaque mu dajnoguenie ore chãrei cuguéode. Ore tṍra dãraquegué bajedie, mu que tagu go. Jnusi dayé ga que tagu. Qué durasape mu catecã́ri Dachagaidé ga chojninga: “Óji gaté. Yico,” chojninga.

Mu chi chojninga: “Ajnasegabi uáji te. Qué yaque,” chojninga.

Mu que taque to ujnacari. Mu e chimate dagúchade ga e ore jno.

Mu dajnoguenie e ore chiraja. Ore chojninga: “Ayáji quigade. Ca ayáji iquei.” Ore todopísa jeta chujé.

Manuelné – Tobité, Bolivia – 7 de diciembre 1964.

Joyce Davis Buchegger churúsãre Manuelné atatagode udojo nanique.