Guibéjnané – Yibágui echoi casicaite

Guibéjnane adode u

Yachigo chugúpẽre nanique ga icoji degúi. Ga Acensiadái: “A yi jne. Yibágui echoi casicaite jne. (Ome dabia Yaride.) Uje yosõre Yaride uje chipese yotué.” Ga chi: “Yi ga yibágui echoi jne.”

Ga yico ga yibájoi echoi. Ico dajere casicaite. Dajere casicaite. Yimóngo yojñane echoi yui mu yimóngoji. Mu dire ga Acensiadái casicai chojninga: “A yi jne. Yibágui echoi jne. A guérique basosi jne ga a gajnárengapo jne rĩ, echoi.”

Yico echoi mu Guidaigosode ore icóbidie iji. Ore icóbidie ga itodógopise. Ore tujúna Guidaigosode icóbidie. Enga ijnójo echoi. Upo rĩ Guidaigosode. Ichajója yoquipedie echoi.

Mu icagoi ga imóngo iji ta. Mu dire ga yico ga anírami chojningasia, Pongora dáyabí: “Boyo ga abásoi sañeque jne. Mu yocatigai u ejórique gajnerĩ.”

E ico ga ibácoi ta. Enga icopo rĩ ga yocatigai uné. Ga e yicoi cuchade iji dati, chicorone. Mu imo cutẽri iji ebédua enga Garáijnaidái chijno. Ga yipéco.

E yiríngopo to rĩ iji ta yoquiyaridi. E ore íjnongaja erámi ome doridie. Uñane chi chimo orojno (un tipo de abeja) ga ore dopoi rĩ. Anire casicaite ore chojninga: “Qué jedóji que. Yicoi jeta guedé doi ti enga a degúi u ejórique jne. Yijnojorase echoi to.”

E ore jno ga ore basiji ta, mu e yicopo rĩ. E ore chise degúi iji te bajade. Enga Garáijnainái chachai yu rĩ, ga yisíome yi ome ga chijnoc. Degu te. Jé u gajnerĩ uje yijíñongome yoquigode gajnerĩ iji diri.

E yico. Pongora dayabi chojningasia: “Boyo ga abasoi sañeque jne. Mu yocatigai  a u ejórique gajnerĩ. E yico. Yibácoi ta, mu e yicopo rĩ. Yocatigai urásu uné gajnerĩ mu ijíñongome echode. E isõcóji gai mu a e disorãque uñengo.

Mu ore ichorade iji ti yoquiquigade. Jodeti Guidaigosode chise ore iji. Jé a cosárei (avispa) chise ore iji ti (garapiedie u, Guidaigosode di). Yicoi ore iji ti nanique. Ore chojninga: “Cosárei que. Yore yoquibai. Chajna dajere uaté aja yoque.” Ore chojninga, “Ajíñoñóme enga yico,” Pongara dayabi chojningasia.

Uñane chijnóra jóroque echode. Ore chojninga: “Guidaigosode idája arĩe,” ore chojninga.

“Ajíñoñóme enga yico,” Pongara dayabi chojningasia.

Ico yoquiyaridi ga chojningasia: “Jnacarode uñéngo doi yodi enga yórangopísi jne iji ta,” chojningasia, Pongora dayabi.

E yico yodi tiógare nanique. Ga yicoi mu iríngopo rĩ. Yórangopísiji ore iji ti. Jnanione ore dé ti to. Jé ijíñongóme. Dire nanique ga yico. Mu e yirõco dajéredie udire. Ga e yico dajéredie mu jé yitodógopísa cojñone rĩ ome yoquigode echo jeta yiríngo bisideque jne. Ico dajere mu ajnésacoja usodi. Uñane a jé chaquesu bajade. A e iquíjnongosi to ome yi echo. Yojninga: “Yijíñome to gajnerĩ. Yiquíjnongosi gu. Umuñási utébetabi jogonórami,” ojninga, “A yiríringuiámi a su jne.”

E udúco ore pijnane. E ibájoi to. Jec u uje ico uéchai. Yimóngoji ta nanique. Tejnuringárique jé ujuyapise yoque.

Ore chojninga: “¡Jo! ¿Yico rique gajnerĩ a? uje que yajo yoquibotique.”

Mu Jnatua dayabi casicaite chojningasia: “Qué apéso páyipierigui ga yiyáji siñeque gajnerĩ. A yácariji yoquiquigade ga jé abáchoi gajnerĩ.”

Ga dire nanique ga e yico. Jnatua dayabi chási ti yoquiquigade. Cojñone a e ore chisósi ti. E irocorase iji yoquiyaridi. E jnupo (bulla de andar) chayo. Cojñone e ore diapo rĩ.

Beúidái casicaite chojninga: “Bariguéjná, ¡asa yocugúchade jne a!” Enga jno. A ore chayo.

Jec qué yiyaridirase iji echoi iji ti ore yui. Mu yajire ne mu Garáijnaidái casicaite iji ne. Chojninga: “¡Boyo yico to jne a! ¡A yejna yocugúchade iji ti uque que.”

E yico. Edo yijmané. Ṍrangóji yodi iji ti. Ãréraque jé ujuyapise yoque.

Guibéjnané – Tobité, Bolivia – 1970.

Marina de Morarie churúsãre Guibéjnané atatagode udojo.